نسخ قرآننسخ حکمی قرآنی، با دلیل معتبر شرعی را نسخ قرآن گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفنسخ قرآن، به معنای نسخ حکمی از قرآن به وسیله دلیل شرعی معتبر می‌باشد، مانند: نسخ حکم صدقه پیش از نجوای با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله). ۲ - ادله مدعیان نسخ بعض قرآنعدم نسخ همه قرآن، مورد اتفاق علمای اسلام می‌باشد، اما در مورد نسخ بعضی از آیات قرآن، در میان علمای اسلام اختلاف وجود دارد، هر چند بیش‌تر آن‌ها به امکان و وقوع آن معتقد می‌باشند و در این باره به آیاتی از قرآن کریم استدلال نموده‌اند، از جمله: (ما نَنْسَخْ مِنْ آیَة أَوْ نُنْسِها نَأْتِ بِخَیْر مِنْها أَوْ مِثْلِها)؛ هر حکمی را که نسخ می‌کنیم یا آن را از یادها می‌بریم، بهتر از آن یا مانند آن را می‌آوریم». هم‌چنین از آیه (یَمْحُوا اللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ)؛ نیز امکان و جواز نسخ قرآن استفاده می‌شود. البته در این باره به روایاتی نیز استناد شده است، از جمله روایتی از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که آن حضرت از شخصی که عهده‌دار امر قضاوت بوده است سؤال می‌نماید: «أتعرف الناسخ و المنسوخ؟ قال: لا، قال: هلکت و اهلکت؛ آیا تو ناسخ و منسوخ قرآن را می‌شناسی؟ گفت: خیر، حضرت فرمود: هم خودت هلاک شدی و هم دیگران را به هلاکت انداختی». ۳ - ادله منکران نسخ بعض قرآنمنکران وجود نسخ در قرآن نیز به ادله‌ای تمسک نموده‌اند، از جمله آیه شریفه: (لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ). [۴]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج ۲، ص ۹۶۴.
[۵]
فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج ۳، ص ۳۳۹.
[۶]
عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، ج ۱، ص ۳۱۱.
[۷]
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص ۵۵.
[۹]
ابو زهره، محمد، اصول الفقه، ص ۱۸۲.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۳۷، برگرفته از مقاله «نسخ قرآن». رده‌های این صفحه : نسخ
|